Nowy rok – zmiany w prawie handlowym i konsumenckim

Nowy rok zawsze przynosi nowości. Poprzedni kończyliśmy jakże ważnymi dla regulacji internetowych rekomentacjami Prezesa UOKiK dla influenserów. Jednak styczeń 2023 r. jest szczególnie ważny z perspektywy regulacji ochrony konsumentów oraz handlu w sieci Internet. Od początku roku obowiązują nowe przepisy prawne. Ich celem jest sprostanie wyzwaniom zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej. Przez ostatnie lata coraz więcej naszej aktywności przeniosło się do Internetu. W szczególności jeśli chodzi o zakupy. Dlatego też prawo musi zapewniać należytą ochronę konsumentów z uwzględnieniem zmian i postępu technologii. Sprostać miała temu implementacja dyrektyw unijnych.

Implementacja dyrektyw unijnych przez prawo polskie

Są to odpowiednio akty wdrażające następuję regulacje unijne:

• (Dyrektywa cyfrowa) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/770 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów o dostarczanie treści cyfrowych i usług cyfrowych. (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 136, s. 1 oraz Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 305, s. 60)
• (Dyrektywa towarowa) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/771 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów sprzedaży towarów, zmieniająca rozporządzenie (UE) 2017/2394 oraz dyrektywę 2009/22/WE oraz uchylająca dyrektywę 1999/44/WE. (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 136, s. 28 oraz Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 305, s. 63)
• (Dyrektywa Omnibus) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 z dnia 27 listopada 2019 r., zmieniająca dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 98/6/WE, 2005/29/WE oraz 2011/83/UE w odniesieniu do lepszego egzekwowania i unowocześnienia unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta. (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 328, s.7)

W Polsce za ich wdrożenie odpowiadają przepisy zawarte w:

• ustawa z dnia 4 listopada 2022 r. o zmianie ustawy o prawach konsumenta, ustawy – Kodeks cywilny oraz ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe

oraz

• ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw.

Poniżej najważniejsze wynikające z nich zmiany.

Nowe obowiązki sprzedażowych platform internetowych

Dla handlu internetowego niezwykle ważne są opinie klientów. Wielu konsumentów przecież na ich podstawie dokonuje swoich wyborów. Dlatego istotne jest, aby były one jak najrzetelniejsze. Stąd nowe obowiązki przedsiębiorców w tym zakresie. Nieco mylące mogą być informacje, że mają oni obecnie obowiązek sprawdzania i kontrolowania czy recenzje pochodzą faktycznie od konsumentów, którzy zakupili czy tez użyli recenzowane usługi lub produkty. Nie ma takiego obowiązku. Trzeba jednak wtedy jasno poinformować klientów, że przedsiębiorca nie prowadzi takiej weryfikacji. W innym wypadku należy przedstawić informację że weryfikacja jest prowadzona oraz przedstawić na czym ona polega. Jest to bardzo istotne z punktu widzenia odpowiedzialności przedsiębiorcy. Nowelizacje wprowadziły bowiem dwa nowe nieuczciwe praktyki rynkowe:

• Poinformowanie konsumentów, że opinie są weryfikowane, w sytuacji gdy przedsiębiorca nie podjął uzasadnionych i proporcjonalnych kroków w celu sprawdzenia, czy pochodzą one od konsumentów, którzy nabyli produkt lub go używał;
• Zamieszczanie lub zlecanie zamieszczenia innej osobie nieprawdziwych opinii lub rekomendacji konsumentów albo zniekształcanie opinii lub rekomendacji konsumentów w celu promowania produktów.

W świetle powyższego, zarówno aktywne działania mające na celu zamieszczanie nierzetelnych opinii, ale również zaniedbania pozwalające na platformie umieszczania ich przez osoby trzecie może być traktowane jako nieuczciwa praktyka rynkowa.

Zakaz fikcyjnych obniżek

Szczególnie komentowanym obowiązkiem jest wynikający z tzw. Dyrektywy Omnibus. Zarówno internetowe platformy sprzedażowe, jak i sklepy stacjonarne oraz ich reklamy muszą zawierać wyróżnioną informację o cenie. Mowa tu o bezwzględnym obowiązku zamieszczania najniższej ceny danego towaru jaka obowiązywała w ostatnich 30 dniach. Dzięki temu mają zniknąć sytuacje gdy czasem skrajnych przypadkach cena „promocyjna” była wręcz wyższa niż np. cena 3 dni przed rzekomą promocją na dany towar. Sankcją za nieprzestrzeganie tego obowiązku jest kara pieniężna od 20 do nawet 40 000 złotych.

Umowy zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa

Zmiany wprowadzają również szczególną ochronę konsumentów – nabywców towarów i usług poza lokalem przedsiębiorcy. Mowa tutaj o sprzedaży dokonywanej na:

• pokazach,
• wycieczkach
• w trakcie badań.

Częstokroć sprzedaż taka była adresowana do osób nieporadnych czy na które wywierano presję psychologiczną. Za przykład mogą służyć niesławne pokazy garnków czy pościeli. Ustawa wprowadza zakaz przyjmowania płatności przed upływem terminu na odstąpienie od umowy. Obowiązuje on jeśli umowę zawarto poza lokalem przedsiębiorstwa podczas nieumówionej wizyty przedsiębiorcy w miejscu zamieszkania lub zwykłego pobytu konsumenta albo wycieczki. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, gdy pokaz został zorganizowany w miejscu zamieszkania lub zwykłego pobytu konsumenta na jego wyraźne zaproszenie. Umowy sprzeczne z tymi wymogami będą nieważne z mocy prawa.

Płatność danymi osobowymi

Nowością są tzw. umowy płatne danymi osobowymi. Mowa tutaj o sytuacji w której przedsiębiorca dostarcza treści lub usługi cyfrowe w zamian za udostępnienie danych osobowych. Konsument w takiej umowie zyskuje dostęp do treści lub usługi w zamian za wyrażenie zgody np. na wykorzystanie danych w celach marketingowych. Więcej o tej nowej kategorii umów w kolejnym wpisie.

[źródło zdjęcia: flickr]