Umów się na spotkanie

Gdzie można pić alkohol „pod chmurką” – nowy wyrok NSA

sty 27, 2023 | Prawo administracyjne, Regulacja rynku alkoholowego, wychowanie w trzeźwości

Gdzie można pić alkohol?

Wprowadzenie – wychowanie w trzeźwości jako zadanie samorządu terytorialnego.

W ostatnią środę, 25 stycznia 2023 r., Naczelny Sąd Administracyjny wydał dość istotne orzeczenie dla mieszkańców Warszawy jak i osób mających w planach w najbliższym czasie ją odwiedzić. Chodzi bowiem o słynne „Schodki”, część warszawskich Bulwarów Wiślanych i kwestię spożywania na nich napojów alkoholowych. Jednak zanim przejdziemy do treści orzeczenia, trzeba pokrótce przedstawić rolę samorządu terytorialnego, czyli w tym wypadku gminy Warszawy i jej organu – Rady Miasta – w polityce (przeciw)alkoholowej.

Polskie prawo zawiera regulacje gdzie można pić alkohol, a gdzie nie. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości, którą miałem przyjemność komentować, wymienia miejsca, w których zabronione jest spożywanie alkoholu. Napoje alkoholowe możemy pić tylko w miejscach do tego przeznaczonych. W wypadku np. imprez masowych są to specjalnie wydzielone i oddzielone od reszty przestrzeni strefy. Zgodnie z ustawą, z wyjątkiem tych „miejsc przeznaczonych” obowiązuje generalny zakaz spożywania alkoholu w miejscach publicznych. Trybunał Konstytucyjny wskazał w wyroku o sygn. SK 70/13, że miejsce publiczne to „miejsce dostępne dla nieograniczonego kręgu podmiotów, chociażby w chwili zachowania sprawcy nikt poza nim samym tam się nie znajdował”.

Kara za spożywanie alkoholu w miejscu publicznym

Zakaz spożywania alkoholu w miejscach publicznych zabezpiecza sankcja karna. Spożywanie napojów alkoholowych wbrew zakazom wyrażonych w ustawie jest wykroczeniem. Grozi za to kara grzywny. Co istotne, również za usiłowanie popełnienia tego wykroczenia. Co oczywiste, jeśli ze spożyciem połączone są inne czyny zabronione, np. zakłócanie porządku publicznego, czy jakże plastycznie określony w kodeksie wykroczeń „nieobyczajny wybryk” możliwe sankcje są stosunkowo wyższe.

Można zatem uznać, że spożywanie napojów alkoholowych w miejscach publicznych jest dla ustawodawcy czynem jawnie sprzecznym z przyjętą polityką przeciwdziałania alkoholizmowi. Zakaz spożycia nie jest jednak bezwzględny i są od niego istotne wyjątki.

Uchwała Rady Gminy w przedmiocie zniesienia zakazu spożywania alkoholu w miejscu publicznym

Art. 14 ust. 2b ustawy o wychowaniu w trzeźwości nadaje radzie gminy szczególną kompetencję. Na jego podstawie można wprowadzić, w drodze uchwały, w określonym miejscu publicznym na terenie gminy odstępstwo od zakazu spożywania napojów alkoholowych. Uchwała ta stanowi akt prawa miejscowego, wydany na podstawie upoważnienia ustawowego.

Rada Gminy nie może jednak uchwały określającej gdzie można pić alkohol podjąć w sposób dowolny. Wprowadzając wyjątek od generalnego zakazu musi kierować się ustawowymi kryteriami. Zgodnie z ustawą, uchwała może być podjęta jeśli:

  • nie będzie to miało negatywnego wpływu na odpowiednie kształtowanie polityki społecznej w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi;
  • nie będzie zakłócało bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Mieszkańcy warszawskiego Powiśla uznali, że Rada tym wymogom nie sprostała. Zaskarżyli uchwałę do sądu administracyjnego. W wyroku WSA w Warszawie z 9.02.2022 r., V SA/Wa 4562/21 sąd przyznał im rację. W uzasadnieniu wskazał:
„Ustalenie granic upoważnienia wynikającego z tego przepisu prawa powinna uwzględniać (…) przepisy ustawy wskazujące na konieczność ograniczenia dostępności alkoholu oraz potrzebę zapobiegania negatywnym następstwom nadużywania alkoholu i ich usuwanie, a w szczególności z uwzględnieniem zasady generalnej (…) [zobowiązujacej] organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego do podejmowania działań zmierzających do ograniczania spożycia napojów alkoholowych oraz zmiany struktury ich spożywania, inicjowania i wspierania przedsięwzięć mających na celu zmianę obyczajów w zakresie sposobu spożywania tych napojów”

Zdaniem Sądu Uchwała tych wymogów nie spełniała. Dlatego WSA uwzględniło skargę mieszkańców. Sąd stwierdził nieważność uchwały.

Z taką interpretacją przepisów i wynikającym z tego orzeczeniem nie zgodził się Prezydent Miasta Warszawy. Złożył skargę kasacyjną do NSA. W dniu 25 stycznia Sąd w wyroku w sprawie o sygn. akt II GSK 1185/22 oddalił skargi na omawianą uchwałę. Stwierdzono w niej że zaskarżona uchwała określająca gdzie można pić alkohol nad Wisłą w Warszawie jest zgodna z prawem. Zdaniem sądu organ w prawidłowy sposób pozwolił poznać kierujące nim motywy. Na razie brak pisemnego szerszego uzasadnienia. Dlatego też do analizy tego orzeczenia jeszcze wrócimy.

Podsumowanie

Konkludując powyższą sprawę można jednak już teraz wskazać kilka ważnych kwestii. Interpretacja aktów i decyzji administracyjnych (zarówno uchwał organów gminy ale i np. zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych) „w duchu” ogólnych zasad ustawy o wychowaniu w trzeźwości i polityki przeciwdziałania alkoholizmowi często przewija się w orzecznictwie sądów administracyjnych.  Często zdarza się, że mimo pozornego spełnienia wymogów z norm wynikających z przepisów zawartych w artykułach ustawy, sąd stwierdza sprzeczność z jej celem, wskazanym na przykład w preambule. Dlatego składając skargę do sądu administracyjnego w oparciu o przepisy ustawy o wychowaniu w trzeźwości dobrze jest specyfikę tej regulacji dobrze rozumieć.

[źródło zdjęcia: flickr]